We wrześniu Ministerstwo Przedsiębiorczości i Technologii opublikowało tak zwaną “Zieloną Księgę Fundacji rodzinnej”. To dokument, który porusza problematykę sukcesji prywatnych przedsiębiorstw w Polsce. Czy dziedziczenie firm stanie się łatwiejsze?

Jak wygląda dzisiaj sukcesja przedsiębiorstw?

Według danych, zgromadzonych przez Ministerstwo Przedsiębiorczości i Technologii, obecnie w Polsce działa około 830 tysięcy rodzinnych przedsiębiorstw. Wiele z nich zostało założonych lata temu, tuż po zmianie ustroju w Polsce. Najprawdopodobniej zatem w przeciągu kilku, może kilkunastu, lat ich przedstawiciele pomyślą o przejściu na emeryturę. Aktualnie polskie prawo nie zapewnia jednak mechanizmu, który pozwoliłby na płynne dokonanie pokoleniowej zmiany. Ewentualne dziedziczenie możliwe jest jedynie po przeprowadzeniu długotrwałego i skomplikowanego postępowania spadkowego. Ono natomiast może wcale nie przebiegać zgodnie z wolą spadkodawcy. Spadkobiercy mogą też mieć zupełnie inną wizję prowadzenia firmy od swojego poprzednika. W konsekwencji najczęściej dochodzi do sprzedaży przedsiębiorstwa lub jego rozdrobnienia.

Fundacje rodzinne działają w wielu państwach UE

W wielu państwach europejskich (i nie tylko) funkcjonują natomiast fundacje rodzinne. To podmioty zakładane przez przedsiębiorców w celu zapewnienia ciągłości ich firmie. Fundacja rodzinna zostaje wyposażona we własny majątek oraz organy. Wyznacza się jej też określone cele statutowe. Fundatorzy mogą swobodnie kształtować strukturę tego podmiotu i mają ogromny wpływ na to, jak potoczą się jej dalsze losy, nawet po śmierci fundatora. Najczęściej fundacje rodzinne są zakładane po to, by zadbać o przyszłość firmy i w pewien sposób zaprogramować schemat jej dziedziczenia. Oczywiście zasady działania fundacji rodzinnych w Austrii, w Holandii, w Szwecji, w Szwajcarii, w Niemczech i na Malcie nieco się od siebie różnią. Można jednak zauważyć pewien wspólny rys poszczególnych koncepcji.

Czy powstaną polskie fundacje rodzinne?

Polskie Ministerstwo Przedsiębiorczości i Technologii, wychodząc naprzeciw oczekiwaniom przedsiębiorców, chce zatem wprowadzić podobną konstrukcję do polskiego systemu prawnego. W wydanym dokumencie – Zielonej Księdze – wskazano kwestie, które powinny zostać poruszone na gruncie nowych przepisów. Jednocześnie sformułowano dość konkretne pytania, które miały stać się przedmiotem dyskusji w przeprowadzanych konsultacjach. W szczególności zapytano o to, czy fundacja rodzinna jest potrzebna w Polsce, czy powinna zostać uregulowana w odrębnej ustawie czy w Kodeksie spółek handlowych, czy prawo powinno przewidywać zamknięty katalog dopuszczalnych celów fundacji rodzinnej, czy fundacja powinna mieć możliwość prowadzenia działalności gospodarczej, jak prawo powinno uregulować kwestię uprawnienia beneficjenta fundacji rodzinnej do zachowku, jak fundacja powinna być opodatkowana i tak dalej.

Kiedy zmiany przepisów zostaną wdrożone?

Prawdopodobnie już niedługo ukażą się wyniki przeprowadzanych konsultacji. Stąd do uchwalenia nowych przepisów jeszcze daleka droga. Zieloną Księgę należy jednak oceniać pozytywnie, bo to dość istotny bodziec w kierunku rozwiązania licznych problemów polskich przedsiębiorców.